Poresko zakonodavstvo u Srbiji

Kako se obračunava porez na dobit pravnih lica, a kako porez na dohodak građana? Koji su prihodi oslobođeni poreza na dobit i koje poreske podsticaje i olakšice zakonodavac u Srbiji omogućava pravnim licima? Koje sve poreze su dužni da plaćaju građani Srbije i da li su i nerezidenti obavezni da plaćaju porez Srbiji? Ova pitanja razmatramo u tekstu koji detaljno sumira poresko zakonodavstvo Republike Srbije.

Poreski sistem savremenih država sadrži više poreskih oblika, koji su različiti po prirodi i dejstvu, pa se moraju grupisati po nekim osobinama. 

• DIREKTNO OPOREZIVANJE – Poreska snaga se manifestuje putem imovine i dohotka i to je direktno ispoljavanje poreske sposobnosti. Oporezivanje ovih izvora, bilo bi direktno oporezivanje: porez na dohodak, porez na prihode, porez na dobit, porez na imovinu, porez na kapitalne dobitke, porez na nasleđe 
  • Osobine direktnih poreza: relativna stabilnost, pravednost, neelastičnost, ne postoji opšta obaveza za sve, troškovi ubiranja poreza su relativno visoki, neugodni su za poreske obveznike jer se direktno naplaćuju iz dohotka. 

• INDIREKTNO OPOREZIVANJE – Kada se poreska snaga manifestuje trošenjem dohotka, tada se javljaju indirektni porezi: opšti porez na promet, akcize, carine, fiskalni monopoli, porez na kapitalne i finansijske transakcije i sl. 
  • Osobine indirektnih poreza: elastičnost im je velika, obaveznost plaćanja je sve više izražena, ugodniji su za poreskog obveznika jer ih on samo indirektno oseća kroz cene robe i usluga, dovoljnosti i izdržljivost, nesocijalnisu – plaćajuih svi i lako se prevaljuju). 

Sledi rezime pojedinih poreskih kategorija koje postoje u Srbiji: Porez na dobit i Porez na dohodak grđana 

POREZ NA DOBIT PRAVNIH LICA

Oporezivanje pravnih lica u Srbiji regulisano je Zakonom o porezu na dobit pravnih lica  (poslednjim izmenama od 2019.) i podzakonskim aktima koje donosi Ministarstvo finansija. 

Poreski obveznici 

Poreski obveznik poreza na dobit pravnih lica je privredno društvo, odnosno preduzeće, odnosno drugo pravno lice koje je osnovano radi obavljanja delatnosti u cilju sticanja dobiti. Poreski obveznik je i zadruga koja ostvaruje prihode prodajom proizvoda na tržištu ili vršenjem usluga uz naknadu. Poreski obveznik je, u skladu sa ovim zakonom, i drugo pravno lice koje nije osnovano radi ostvarivanja dobiti, već je u skladu sa zakonom osnovano radi postizanja drugih ciljeva utvrđenih u njegovim opštim aktima, ako ostvaruje prihode prodajom proizvoda na tržištu ili vršenjem usluga uz naknadu (u daljem tekstu: nedobitna organizacija).

Poreski obveznik je rezident Srbije koji podleže oporezivanju dobiti koju ostvari na teritoriji Srbije i izvan nje. Rezidentni obveznik je pravno lice koje je osnovano ili ima mesto stvarne uprave i kontrole na teritoriji Srbije.

Nerezident Srbije podleže oporezivanju dobiti koju ostvari poslovanjem preko stalne poslovne jedinice koja se nalazi na teritoriji Republike na način propisan ovim zakonom, ukoliko međunarodnim ugovorom o izbegavanju dvostrukog oporezivanja nije drukčije uređeno. Nerezidentni obveznik je pravno lice koje je osnovano i ima mesto stvarne uprave i kontrole van teritorije Republike.

Poreska stopa 

Stopa Poreza na dobit je 15%.

 Poreska osnovica

Oporeziva dobit utvrđuje se u poreskom bilansu usklađivanjem dobiti obveznika iskazane u bilansu uspeha, koji je sačinjen u skladu sa međunarodnim računovodstvenim standardima (u daljem tekstu: MRS), odnosno međunarodnim standardima finansijskog izveštavanja (u daljem tekstu: MSFI), odnosno međunarodnim standardom finansijskog izveštavanja za mala i srednja pravna lica (u daljem tekstu: MSFI za MSP) i propisima kojima se uređuje računovodstvo, na način utvrđen ovim zakonom. 

Prihodi oslobođeni poreza na dobit

Sledeće vrste prihoda su oslobođene od plaćanja poreza na dobit:

• Prihod koji rezidentni obveznik ostvari po osnovu dividendi i udela u dobiti  
• Prihodi od kamata na obveznice i druge hartije od vrednosti koje izdaju Vlada Srbije, opštine i Narodna banka Srbije, 
• Prihodi nastali po osnovu neiskorišćenih dugoročnih rezervisanja koja nisu bila priznata kao rashod u poreskom periodu u kom su izvršena 

Usklađivanje rashoda

Za utvrđivanje oporezive dobiti priznaju se rashodi u iznosima utvrđenim bilansom uspeha, u skladu sa MRS, odnosno MSFI i MSFI za MSP, kao i propisima kojima se uređuje računovodstvo, osim rashoda za koje je ovim zakonom propisan drugi način utvrđivanja.  

Međutim, Zakon o porezu na dobit  predviđa da se određeni troškovi ne priznaju na teret troškova ili se priznaju do određenog iznosa. 

• Troškovi koji se ne priznaju

Troškovi koji se ne mogu dokumentovati, pokloni i prilozi dati političkim organizacijama, poklon povezanom pravnom licu, novčane kazne koje izriče nadležni organ, ugovorne kazne i penali. 

Kamate zbog neblagovremeno plaćenih poreza, doprinosa i drugih javnih dažbina, zatezne kamate između povezanih lica…

• Amortizacija

Amortizacija stalnih sredstava (sredstva čije je vek trajanja duži od jedne godine), osim nematerijalne imovine, priznaje se kao rashod. Stalna sredstva se razvrstavaju u pet grupa sa stopama poreske amortizacije u rasponu od 2,5% do 30%. 

Kao rashod u poreskom bilnasu do određenog limita se priznaju sledeći troškovi: 

• Troškovi za zdravstvene, naučne, obrazovne, humanitarne, verske, ekološke i sportske svrhe oporezuju se do 5% ukupnog prihoda
• Troškovi za kulturne svrhe oporezuju se do 5% ukupnog prihoda
• Troškovi reprezentacije, do 0,5% ukupnih prihoda
• Članarina koja se isplaćuje privrednim komorama i drugim udruženjima (osim političkim strankama), do 0,1% bruto prihoda.

Poreski podsticaji i olakšice 

• Podsticaji za ulaganja u osnovna sredstva i zapošljavanje najmanje 100 novih lica. Poreski odmor za velike investitore: kompanije koje ulože najmanje milijardu dinara (približno 8,5 miliona EUR) i zapošljavaju trajno najmanje 100 ljudi, imaju pravo na poreski odmor od 10 godina 
• Podsticaji za ulaganja u novoosnovana privredna društva koja obavljaju inovacionu delatnost 
• Poreska olakšica – priznavanje troškova istraživanja i razvoja u dvostrukom iznosu
• Poreska olakšica – izuzimanje kvalifikovanih prihoda iz poreske osnovice

Porez na kapitalnu dobit nerezidenata 

Na prihode koje ostvari nerezidentno pravno lice od rezidentnog pravnog lica, drugog nerezidentnog pravnog lica, fizičkog lica, nerezidentnog ili rezidentnog ili od otvorenog investicionog fonda, na teritoriji Srbije, po osnovu kapitalnih dobitaka nastalih obračunava se i plaća porez po rešenju po stopi od 20% ako međunarodnim ugovorom o izbegavanju dvostrukog oporezivanja nije drukčije uređeno. 

Porez po odbitku 

Sva pravna lica u Srbiji imaju obavezu plaćanja poreza po odbitku za primljene usluge, tj. na naknade koje nerezidentna pravna lica – pružaoci usluga ostvaruju od rezidentnih. 

Srbija utvrđuje 20% poreza po odbitku na dohodak nerezidentnih pravnih lica ostvarenih od srpskih pravnih lica i plaća se na: 

• dividende / udeo u dobiti, 
• kamata 
• autorskih i srodnih prava 
• naknade od zakupa i podzakupa 
• prihodi od zabavnih, sportskih, umetničkih i sličnih predstava koji nisu bili predmet poreza na dohodak 
• prihodi od usluga istraživanja tržišta, računovodstvenih i revizorskih usluga i drugih pravnih i poslovnih usluga 

Zakonska stopa od 20% može se izbeći primenom odgovarajućeg ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanju („UIDO“). 

Specifična poreska stopa po stopi od 25% odnosi se na plaćanja izvršena stanovnicima jurisdikcije sa preferencijalnim poreskim sistemom (tj. Poreskim oazama) u odnosu na tantijeme, prihod od kamata, zakup / najam i naknade za usluge. 

Nerezidentno pravno lice može biti obveznik ovog poreza, i to po stopi od 20% po osnovu ostvarenih kapitalnih dobitaka, prihoda koje ostvari od zakupa i podzakupa nepokretnosti i pokretnih stvari na teritoriji Republike Srbije i po osnovu svih gorenavedenih prihoda koji su ostvareni po osnovu namirenja potraživanja u postupku izvršenja, odnosno u svakom drugom postupku namirenja potraživanja. Zakonska stopa od 20% može se izbeći primenom odgovarajućeg ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanju („UIDO“).

Ostali porezi 

Akciza – Obaveza o akcizama nastaje u trenutku kada se akcizni proizvod proizvodi ili uvozi. Odlaganje odgovornosti za akcize moguće je ostvarivanjem prava na držanje registrovane akcize i / ili carinskog skladišta. 

Porez na imovinu – Ako poreski obveznik vodi knjige, porez na nekretnine naplaćuje se po fiksnoj stopi koja ne može biti veća od 0,40%.

Porez na prenos aposloutnih prava se obračunava na prenos stvarnih prava nad nekretninama, prava intelektualne svojine, vlasništvo nad polovnim vozilima, plovilima i vazduhoplovima (osim u vlasništvu države), te na pravo korišćenja građevinskog zemljišta. Ugovorena cena koristi se kao poreska osnova, osim ako se utvrdi da je niža od tržišne (u tom slučaju se koristi tržišna cena). Nakon utvrđivanja poreske osnovice primenjuje se poreska stopa od 2,5%. 

POREZ NA DOHODAK GRAĐANA 

Oporezivanje fizičkih lica u Srbiji regulisano je Zakonom o porezu na dohodak građana (poslednjim izmenama od 2020.) i podzakonskim aktima koje donosi Ministarstvo finansija. 

Poreski obveznik

Prema srpskom Zakonu o porezu na dohodak građana, fizičke osobe smatraju se srpskim poreznim rezidentima ako:

• ima prebivalište u Srbiji ili ima centar svog poslovanja i vitalnih interesa u Srbiji, ili
• neprekidno ili sa prekidima, boravi 183 ili više dana u periodu od 12 meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini.  ili 
• lice upućeno u inostranstvu radi obavljanja posla za diplomatska ili konzularna odeljenja Srbije, međunarodne organizacije, u toku perioda obavljanja delatnosti. 

Obveznik poreza na dohodak građana je i fizičko lice koje nije rezident (nerezident) za dohodak ostvaren na teritoriji Republike. Dohotkom se smatra dohodak koji fizičko lice ostvari po osnovu rada koji obavlja na teritoriji Srbije i korišćenja ili raspolaganja pravom na teritoriji Srbije.

Propisano je oslobađanje od oporezivanja dohotka poreskog obveznika nerezidenta, koji u Republici Srbiji provede do 90 dana u roku od 12 meseci, ukoliko je takav dohodak ostvaren od nerezidentnog nalogodavca koji ne obavlja delatnost, odnosno aktivnosti na teritoriji Srbije. 

Izbegavanje dvostrukog oporezivanja 

Ako obveznik – rezident Srbije ostvari dohodak u drugoj državi, na koji je plaćen porez u toj državi, na račun poreza na dohodak građana utvrđenog prema odredbama ovog zakona odobrava mu se poreski kredit u visini poreza na dohodak plaćenog u toj državi. 

Oporezivi prihod 

Vrste oporezivog dohotka i primenjive stope poreza na dobit su sledeće: 

• prihod od zaposlenja (10%) 
• prihodi od poljoprivrede i šumarstva (10%) 
• prihodi od nezavisnih aktivnosti (10%) 
• prihod od autorskih prava, prava koja se odnose na autorska prava i industrijska prava (20% stopa sa stvarnim / standardnim odbitkom troškova)
• prihodi od kapitala – kamate, dividende (15%)
• prihodi od nepokretne imovine (20% sa stvarnim / standardnim odbitkom troškova) 
• kapitalni dobici (15%) 
• ostali prihodi – sportisti, igre na sreću, zakup pokretne imovine itd. (20% sa stvarnim / standardnim odbitkom troškova), osim prihoda od ličnog osiguranja (poreska stopa je 15%)

Prihodi od zaposlenja

Porez na zarade 

Poreski obveznik je zaposleni, ali poslodavac je odgovoran za obračun i plaćanje poreza na dohodak u ime svojih zaposlenih. 

Poreska osnovica je ostvarena odn. Isplaćena zarada, uključujući regres. 

Godišnji porez na dohodak građana

Godišnji porez na dohodak građana plaćaju fizička lica koja su u kalendarskoj godini ostvarila dohodak veći od trostrukog iznosa prosečne godišnje zarade po zaposlenom isplaćene u Srbiji u godini za koju se utvrđuje porez, prema podacima republičkog organa nadležnog za poslove statistike, i to:

1. rezidenti za dohodak ostvaren na teritoriji Republike i u drugoj državi;
2. nerezidenti za dohodak ostvaren na teritoriji Republike.

Godišnji porez se plaća po stopi od:

• na iznos do šestostruke prosečne godišnje zarade – 10%; 
• na iznos preko šestostruke prosečne godišnje zarade – 10% na iznos do šestostruke prosečne godišnje zarade + 15% na iznos preko šestostruke prosečne godišnje zarade 

Poreska oslobađanja – naknade za dolazak i odlazak sa posla, dnevnice za službena putevovanja u zemlji i inostranstvu…

Poreske olakšice – za zapošljavanje lica sa invaliditetom…

Neoporezivi prihod 

Određeni zakonski dodaci, kao što su dodatak za život sa invaliditetom, nadoknade za nezaposlene, nadoknada za roditeljstvo, zdravstveno osiguranje, državne penzije, otpremnine (u određenim granicama) i slično, oslobođeni su od poreza na dodatu vrednost. 

Oporezivanje nerezidenata 

Nerezidenti su samo oporezovani porezom na dohodak ostvaren u Srbiji. 

Ugovori o dvostrukom oporezivanju između zemalja Srbije i prebivališta emigranata mogu ograničiti pravo Srbije na porez ili ponuditi olakšice za dvostruko oporezivanje određenih vrsta dohotka. Ugovori o dvostrukom oporezivanju predviđaju rešavanje sporova o poreznim rezidencijama, tj. situacije u kojima se prema lokalnim pravilima odnosnih zemalja osoba smatra poreskim rezidentom obe zemlje. U određenim slučajevima naknada nerezidenata koji rade u diplomatsko-konzularnim predstavništvima ili međunarodnim organizacijama u Srbiji nije oporeziva. 

Promene u porezu na dohodak građana u Srbiji 2020 

Poreska osnovica za građane Srbije koji žive u inostranstvu

Novi član zakona koji predviđa da se osnovica poreza na zarade novog poreskog obveznika smanji za 70% u periodu od 5 godina od dana zaključenja stalnog ugovora o radu sa poslodavcem. Pravo na smanjenje osnovice za novog poreskog obveznika imigranata ostvariće nezavisno od promene poslodavca, ako su ispunjeni određeni uslovi. Navedena poreska olakšica odnosi se pre svega na novoangažovana lica, starija od 40 godina, koja su u prethodnom periodu boravila van teritorije Srbije, pre svega u svrhe obrazovanja ili stručnog usavršavanja. 

Oslobađanje za osnivače start-up kompanija

Predviđen je novi član koji se odnosi na oslobađanje od plaćanja poreza na zaradu osnivača koji su zaposleni u novoosnovanoj kompaniji koja obavlja inovativnu poslovnu delatnost. Oslobađanje od poreza može se primeniti na mesečnu zaradu do 150.000 dinara za osnivača, u periodu od 36 meseci od datuma osnivanja kompanije. Oslobađanje od poreza može dobiti poslodavac koji je osnovan zaključno sa 31. decembrom 2020. godine. 

Porez na zaradu za kvalifikovane novozaposlene

Propisano je da poslodavac koji zaposli kvalifikovanog novog radnika ima pravo na oslobađanje od obračunatih i zadržanih poreza na platu isplaćenu do 31. decembra 2022. 

Predviđeno je da se poreski odbitak primenjuje na sledeći način: 

• 70% poreza na zarade plaćenog u periodu od 1. januara do 31. decembra 2020 .
• 65% poreza na zarade plaćenog od 1. januara do 31. decembra 2021; i 
• 60% poreza na zarade plaćenog između 1. januara i 31. decembra 2022. godine. 

Uvedena je i mogućnost paušalnog oporezivanja za poreske obveznike koji obavljaju djelatnosti iz oblasti računovodstva, knjigovodstva, revizije i poreskih savjetodavnih poslova. 

Za dodatne informacije, budite slobodni da nas kontaktirate,
Creative Finance tim