Poreska osnovica i poreska stopa poreza na imovinu
Porez se utvrđuje po stopi koju je odlukom utvrdila jedinica lokalne samouprave, koja je objavljena do 30.11.2024. godine.
Ako je odlukom utvrđena:
- niža poreska stopa od 0,4%, porez se utvrđuje po toj stopi;
- stopa 0,4% ili viša od 0,4%, porez se utvrđuje po stopi od 0,4%.
Zakonom o porezima na imovinu propisano je nekoliko načina utvrđivanja poreske osnovice. Poreska osnovica za nepokretnosti obveznika koji vode poslovne knjige različita je zavisno od osnova vrednovanja nepokretnosti u skladu sa propisima kojima se uređuje računovodstvo, kao i da li je jedinica lokalne samouprave u propisanom roku objavila prosečne cene odgovarajućih nepokretnosti po zonama. Određeni uticaj na utvrđivanje poreske osnovice ima i obaveza računovodstenog razdvajanja vrednosti objekata od vrednosti pripadajućeg zemljišta. Za pojedine nepokretnosti osnovicu čini građevinska vrednost, a za pojedina je to uvek knjigovodstvena vrednost.
Način utvrđivanja osnovice poreza na imovinu za objekte obveznika koji vodi poslovne knjige ne zavisi od njegove pretežne registrovane delatnosti.
To znači da se osnovica poreza na imovinu za objekte privrednog društva čija je pretežna registrovana delatnost skladištenje utvrđuje se na isti način kao poreska osnovica za objekte drugih obveznika koji vode poslovne knjige.
FER VREDNOST NEPOKRETNOSTI KAO OSNOVICA POREZA NA IMOVINU
Obveznik koji primenjuje metod fer vrednosti za vrednovanje nepokretnosti u skladu sa MSFI i usvojenim računovodstvenim politikama, poresku osnovicu ne može da utvrđuje na drukčiji način (npr. primenom prosečne cene iz odluke jedinice lokalne samouprave).
Utvrđivanje poreske osnovice u iznosu fer vrednosti:
- nije uslovljeno vršenjem procene svake godine;
- nije uslovljeno vršenjem od strane određenih lica (npr. društva za reviziju);
- podrazumeva da procena fer vrednosti (nezavisno od toga ko je procenitelj) treba da se zasniva na relevantnim parametrima i da o tome postoji odgovarajuća dokumentacija (npr. elaborat ili zapisnik o proceni i sl.).
UTVRĐIVANJE PORESKE OSNOVICE PRIMENOM ELEMENATA:
KORISNA POVRŠINA I PROSEČNA CENA ZA 1 M² ODGOVARAJUĆIH NEPOKRETNOSTI
Utvrđivanje poreske osnovice razlikuje se u zavisnosti od toga da li su prosečne cene kvadratnog metra odgovarajućih nepokretnosti u zonama objavljene do 30. novembra 2024. godine.
Da bi obveznik na ovaj način pravilno utvrdio poresku osnovicu, potrebno je da:
1) utvrdi u kojim zonama jedinice lokalne samouprave se nalaze nepokretnosti za koje se utvrđuje porez;
2) da odredi vrstu nepokretnosti (iz jedne od Zakonom propisanih grupa);
3) da utvrdi korisnu površinu nepokretnosti za koju utvrđuje porez, a to je:
- za zemljište – ukupna površina zemljišta (ne izuzima se površina pod objektom);
- za objekat – zbir podnih površina između unutrašnjih strana obodnih zidova objekta (iz koje su isključene površina balkona, terasa, lođa, stepeništa izvan gabarita objekta, neadaptiranih tavanskih prostora i prostora u zajedničkoj nedeljivoj svojini svih vlasnika posebnih delova istog objekta, osim površine ispod nosećih zidova i nosećih stubova koji prolaze kroz objekat, koji su istovremeno poseban i zajednički deo objekta), a za objekat koji nema horizontalnu podnu površinu ili obodne zidove korisna površina je površina njegove vertikalne projekcije na zemljište.
4) da pribavi podatak o prosečnim cenama za 1 m² odgovarajuće vrste nepokretnosti u zoni u kojoj se nalaze (iz odluke jedinice lokalne samouprave).
KNJIGOVODSTVENA VREDNOST KAO PORESKA OSNOVICA
U Zakonom propisanim slučajevima, vrednost nepokretnosti čini knjigovodstvena vrednost, tj. vrednost iskazana u poslovnim knjigama na poslednji dan poslovne godine obveznika u 2024. godini.
Međutim, kad je porez potrebno utvrditi za zemljište sa objektom primenom PC 1 m² odgovarajućih nepokretnosti, a zone ili PC 1 m² odgovarajućih nepokretnosti nisu objavljeni ni u zoni, ni u najopremljenijoj zoni po kojoj je obveznicima koje vode poslovne knjige utvrđen porez za 2024. godinu, ako:
- ne postoji poreska obaveza za neku od tih nepokretnosti (ili za zemljište ili za objekat), vrednost nepokretnosti za koju poreska obaveza postoji čini knjigovodstvena vrednost u kojoj je sadržana vrednost te nepokretnosti iskazana na poslednji dan poslovne godine obveznika za 2024. godinu;
- na tom zemljištu je objekat iz člana 7, stav 4. Zakona, pa njegovu vrednost čini procena veštaka građevinske struke, vrednost zemljišta i ostalih objekata za koje poreska obaveza postoji čini knjigovodstvena vrednost u kojoj je sadržana njihova vrednost iskazana na poslednji dan poslovne godine obveznika u 2024. godini.
GRAĐEVINSKA VREDNOST OBJEKTA KOJA SE UKLJUČUJE U PORESKU OSNOVICU
Građevinska vrednost objekta koju je procenio ovlašćeni veštak građevinske struke na poslednji dan poslovne godine obveznika u 2024. godini čini vrednost objekata koje obveznik ne iskazuje posebno od vrednosti pripadajučeg zemljišta, a to su objekti:
- u kojima su smešteni proizvodni pogoni prerađivačke industrije koji se koriste za obavljanje te delatnosti;
- za proizvodnju, prenos i distribuciju električne energije, osim trgovine i upravljanja;
- za proizvodnju gasa;
- za proizvodnju pare, tople vode, hladnog vazduha i leda;
- za tretman i odlaganje otpada;
- u kojima se odvijaju procesi neophodni za ponovnu upotrebu materijala;
- skladišni i stovarišni objekti.
Na ovaj način utvđuje se vrednost pobrojanih objekata i u slučaju kad je obveznik propustio da njihovu vrednost iskaže u poslovnih knjigama.
Kad se ova građevinska vrednost uključuje u poresku osnovicu – procenjuje se svake godine.
PORESKA OSNOVICA KAD SE POREZ PLAĆA NA DRŽAVINU
Kad se porez plaća na državinu, poreska osnovica utvrđuje se primenom PC 1 m² i korisne površine, bez umanjenja vrednosti objekata za amortizaciju.
NABAVNA VREDNOST KAO PORESKA OSNOVICA
Za nepokretnosti za koje poreska obaveza nastane u toku 2025. godine ili u 2024. godini po isteku poslovne godine obveznika u 2024. godini, poreska osnovica utvrđuje se na napred navedeni način, a porez se utvrđuje za deo 2025. godine počev od nastanka poreske obaveze.
